Een zwerftocht op vier voeten

De wolf heeft zich in de recente jaren permanent weten te vestigen in Nederland na lang verdwenen te zijn. De wolf heeft hiervoor een lange reis afgelegd vanuit Duitsland om hier zijn plek te vinden. Inmiddels woont er weer een toenemend aantal wolven in Nederland.

Na lang verdwenen te zijn is het nu een feit, de wolf is terug in Nederland. De verdwijning en terugkomst van de wolf in Nederland is een lang verhaal. Omdat verhaal kort te houden kun je hier de tijdlijn bekijken met de belangrijkste gebeurtenissen.

Door betere bescherming heeft de wolf zich weer kunnen verspreiden. Verspreiding is een belangrijk gedragskenmerk van de wolf. Wij volgen een jonge wolvin op haar tocht naar een leefgebied die haar leidt naar Nederland. Onder ieder hoofdstuk wordt het gedrag van de wolf toegelicht door bioloog Steven van der Meije.

Tijd om op eigen poten te staan:

Minnie is een twee jaar oude wolvin die leeft in een natuurgebied in de Duitse deelstaat Niedersachsen. Tot 2010 was hier net als in Nederland geen wolf meer gezien, totdat in 2011 zich hier weer een paar vestigde. Inmiddels kent de deelstaat weer zo’n 35 roedels, vijf paren en drie individuen en werden er 153 welpen geboren. Ook Nederland kent weer een vaste wolvenpopulatie.

Ook de ouders het van Minnie het alpha paar hebben weer een nieuw nestje gekregen. Omdat Minnie nu twee jaar oud is en er veel concurrentie van andere roedels in het gebied is, moet zij net als veel anderen de roedel verlaten. Minnie zal beginnen aan een lange reis, maar daar is de jonge wolvin tegen opgewassen. Jonge wolven leggen gemakkelijk honderden kilometers af om zelf een roedel te beginnen.

Een wolvenroedel bestaat uit twee tot tien dieren meestal. Die leven in een territorium van ongeveer 200 vierkante kilometer. Omdat de natuurgebieden in west Duitsland klein zijn zal Minnie haar reis moeten vervolgen naar een ander gebied. Omdat in het oosten te veel concurrentie is, vervolgt zij haar reis naar het westen.

Wolven kunnen in één nacht 50 km afleggen.

Maar waar kan zo een wolf dan leven?

Een zwervend bestaan:

Minnie is al een dag op weg ze heeft haar geboortegrond al ver achter zich liggen. Een groot deel van de reis legt ze ‘s nacht af. Dit om contact met mensen te vermijden en veilig gebruik te kunnen maken van wegen en bruggen. De jonge wolvin is niet bang voor menselijke activiteit, maar weet wel dat zij hen beter uit de weg kan gaan. Overdag brengt ze door in de kleine natuurgebieden waar zij zich schuil kan houden van mensen. Toch kan ze zich hier niet vestigen, de gebieden zijn te klein of al door andere roedels ingenomen. Minnie moet haar reis verder verzetten.

Minnie is al een week onderweg. Ze heeft al dagen niet meer gegeten, na het volgen van een menselijke snelweg komt ze aan in een gebied met veel boerderijen. In tegenstelling tot wat ze gewend is, staat er rond deze boerderijen geen elektrisch gaas. De schapen staan ‘s nachts gewoon buiten binnen een gewoon hek. Er zijn ook nergens waakhonden te bekennen. De hongerige Minnie waant zich tot vlak bij de kudde en grijpt een ooi die zich net iets te ver buiten de kudde waant. Ze weet haar zonder moeite tegen de grond te krijgen en begint haar maal te verorberen. Het is misschien niet zo lekker als zwijnen- of herten vlees, maar beter dan niks of een moeilijk te pakken konijn of veldmuis die toch niet vult.

Omdat Minnie zich bewust is dat er mensen in de buurt zijn, weet ze dat ze haar reis verder moet vervolgen en niet lang hier in de buurt kan blijven.

Zijn wolven echt zo een gevaar voor vee?

Een nieuw thuis:

Na weer gevuld te zijn is Minnie weer in staat om kilometers te maken. Veel verder naar het westen kan ze niet, dus ze gaat meer in een zuidelijke richting. Hier zijn minder dorpen en is meer natuur te vinden. Hier kan ze gemakkelijk overdag verder reizen.

In deze natuurgebieden zijn geen sporen van andere roedels te vinden. Er lopen hier ook prooidieren rond en ze lijken helemaal niet op de hoogte van naderend gevaar. Minnie aarzelt geen moment en gaat achter een wild zwijn aan. Het zwijn schrikt zich een ongeluk nog nooit heeft hij zoiets gezien en rent paniekerig rond. Omdat Minnie momenteel niet in een roedel is probeert ze het zwijn uit te putten, terwijl zij zelf weer vol van energie is. Ze drijft het zwijn over een pad vol obstakels en dan springt ze op het zwijn en geeft hem een fatale beet in de nek. Dat ging makkelijker dan verwacht, gewoonlijk zijn zwijnen erg territoriaal en agressief. Ook de herten hier lopen op hun gemak rond alsof er geen gevaar dreigt.

De aanwezigheid van wolven op de loer maakt prooidieren voorzichtiger.

Door de afwezigheid van andere wolven is dit voedselrijke gebied makkelijk over te nemen. Minnie laat haar keutels achter op verschillende plekken zodat duidelijk wordt dat dit haar territorium is.

Het nieuwe alpha vrouwtje:

Door de aanwezigheid van de wolvin zijn niet alleen de andere dieren zich anders gaan gedragen. De lucht van Minnie heeft de aandacht getrokken van de jonge reu Blitz. Ook hij heeft zijn roedel verlaten om zelf erop uit te gaan. Blitz begint net als Minnie uitwerpselen en urine in het gebied achter te laten. Met resultaat, Minnie reageert ook op zijn markeringen.

Na een tijdje van het uitwisselen van boodschappen, beginnen de jonge wolven toenadering te zoeken. Ze beginnen aan elkaar te snuffelen en stoeien een beetje met elkaar. Blitz blijft bij Minnie in de buurt en samen vormen zij het eerste wolven paar in het gebied en komend voorjaar de eerste roedel.

De twee jonge wolven vinden elkaar wel interessant. Ze besluiten samen te blijven.

Maar welke voordelen heeft zo een wolf nou voor de natuur in Nederland?

Beeld en audio verantwoording:

Voor de foto's van de wolf ben ik naar Artis geweest. Het is moeilijk wolven in het wild vast te leggen laat staan in Nederland. Veel foto's voor artikelen over dieren zijn daarom gemaakt van dieren in gevangenschap. De wolven in Artis zijn lichter van kleur omdat ze oorspronkelijk uit noord Canada komen. Toch behoren deze tot dezelfde soort 'Canis Lupus' oftewel de grijze wolf. De andere wolf op de tijdlijn is afkomstig uit Ouwehands dierenpark van een veel eerder bezoek.

De krattenkoppen zijn screenshots om het verhaal te benadrukken in menselijk perspectief.

De audio is opgenomen met bioloog Steven van der Meije werkzaam in Naturalis. Dit heb ik gedaan met een zoom geleend van school. Alle opgenomen audio is daarna technisch doorlopen met docent Ewald van Es.

Mijn informatie komt van de volgende bronnen:

gelrenieuws.nl. (2022, 17 december). Wolf slaat voor de derde keer toe en bijt schaap dood. GelreNieuws.nl. Geraadpleegd op 25 januari 2023, van https://www.gelrenieuws.nl/2022/12/wolf-slaat-voor-de-derde-keer-toe-en-bijt-schaap-dood.html

Hart van Nederland. (2022, 4 oktober). Wolf bijt helft schapenkudde dood op Veluwe: “Dit nog nooit meegemaakt”. Hartvannederland. https://www.hartvannederland.nl/nieuws/dieren/wolf-bijt-helft-schapenkudde-dood-op-veluwe-dit-nog-nooit-meegemaakt

Informatie over roofdieren voor bijvoorbeeld een spreekbeurt of werkstuk op school. (z.d.). Roofdieren.info, Informatie over roofdieren. https://www.roofdieren.info/content/land/wolf/wolf-levenswijze

Natuurmonumenten. (z.d.). Wolf. Geraadpleegd op 6 januari 2023, van https://www.natuurmonumenten.nl/dieren/wolf

NOS. (2022, 31 oktober). Wolf bijt in Drenthe zeker 32 dieren dood, hoogste aantal in Nederland. NOS.nl. https://nos.nl/artikel/2450554-wolf-bijt-in-drenthe-zeker-32-dieren-dood-hoogste-aantal-in-nederland

Redactie. (2019, 8 maart). Wolf en wolvin in Nederland: alles over het begin van een roedel. de Volkskrant. https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/wolf-en-wolvin-in-nederland-alles-over-het-begin-van-een-roedel~b6857250/

Steven van der Meije

Wolven - Dierenbescherming.nl. (z.d.). Dierenbescherming. https://www.dierenbescherming.nl/werkzaamheden/dierenbeleid-beinvloeden/dossiers/wolven

wolveninnederland. (z.d.). Wolven in Nederland. www.wolveninnederland.nl. Geraadpleegd op 7 januari 2023, van https://www.wolveninnederland.nl/#main